Güneydoğu Anadolu Bölgesinin ekonomik kalkınması ve bölgedeki işsizlik sorununa sağlıklı bir bakış açısıyla bakmak için kısaca bölgenin genel özelliklerine göz atalım.
Güneydoğu Anadolu’nun Genel Özellikleri şunlardır
- Kapladığı alan açısından en küçük bölgemizdir.
- Yer şekilleri oldukça sadedir.
- Yükselti düşüktür.
- Harran, Suruç, Ceylanpınar gibi büyük ovalar vardır.
- Karasal iklim görülür.
- Bitki örtüsü bozkırdır.
- Bölge sıcaklığı yüksektir.
- Buharlaşmadan dolayı kuraklık vardır.
- Esen rüzgâr tarımı olumsuz etkiler.
- Sayıca Türkiye’de en düşük nüfus bu bölgede yer alır.
- Yüz ölçümü küçük olduğundan nüfus yoğunluğu yüksektir.
- Eskiden kerpiç evler yaygındı.
- Eskiden çok göç veriyordu artık azaldı.
- Tarım alanları geniş ve verimlidir.
- Kuraklık ve sulama problemi vardır.
- Mercimek, Antep fıstığı, karpuz ve pamuk açısından birinci bölgedir.
- Küçükbaş hayvancılık yaygındır.
- Dokumacılık vardır.
- Maden açısından zengindir. Petrolün tamamı buradan çıkar.
- Düzlükler bol olduğu için ulaşım kolaydır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin denize açılımı olmamakla beraber, Ortadoğu'nun çok önemli iki su kaynağı olan Dicle ve Fırat bu bölgeden geçmekte ve GAP çerçevesinde hem bölgenin büyük çapta sulama gereksinimi karşılanmakta, hem de Türkiye elektrik üretiminin yaklaşık üçte birini sağlamaktadır.
Yine Türkiye'nin petrol gereksiniminin yaklaşık yedide birini karşılayan bu bölgedeki petrol yatakları, başlıca, Batman, Siirt Bakır ve Adıyaman’dır.
Bölgede ekonomik faaliyet genellikle tarıma dayalıdır. Ülke hayvancılığında ikinci sırada yer alan bu bölgede küçükbaş hayvancılık alanında özellikle koyun ve tiftik keçisi yetiştirilmektedir. Ekili dikili alanlar bölgenin % 20'sini kaplamakta ve bu niteliği ile bölge Türkiye'de dördüncü sırada yer almaktadır.
Türkiye nüfusunun yaklaşık % 10'unu oluşturan bölgede, kilometrekare başına 112 kişi ile Türkiye ortalamasının üzerindedir. Nüfusun % 62'sinin kentlerde yaşadığı bölgede bu nedenle yaygın işsizlik hâkimdir.
Son çalışma istatistiklerinden alınmış verilere göre, bölgede genel işsizlik oranı % 10,6, tarım dışı işsizlik oranı ise, % 16,1'dir.
Son 40 yıldır Bölge nüfusu, yoğun göç ve terör ortamı nedeniyle sosyolojik ve psikolojik bakımından çok hızlı değişmiş ve nitelik değiştirmiştir.
Bölge coğrafyasının ve insanının çıkarı kalkınma yönünde olmaktadır. Güneydoğu Anadolu bölgesi kalkınmasını yapmaya çalışırken tüm sorunlara rağmen çevre illeri ve ülke genelinde sürdürdüğü ticaret ilişkisinde önemli bazı başarılar elde etmektedir.
Güneydoğu Anadolu coğrafyasına yönelik yapılması düşünülen ve planlanan tüm proje çalışmalarında şu husus göz ardı edilmemelidir.
Bölge halkının kendi haline bırakıldığı durumda, yetersiz kaliteli insan faktörüne bağlı olarak, kalkınma çabalarında başarılı olma olasılığı son derece düşük görülmektedir.
Sonuç olarak şunu söylemek mümkündür; Güneydoğu Anadolu Bölgenin kalkınma sorunu, ya bizzat kamu kesiminin bölgesel kalkınma planı ve uygulaması ile veya kamusal destekli özel kesim yatırımları ile çözülebilir.
Özel kesim yatırımları da iç yatırımcılar ve/veya dış yatırımcılar olmak üzere iki kaynaktan sağlanıyor olabilir. Kamu kesiminin bölgesel kalkınma planı ve uygulaması açısından meseleye baktığımızda, bazı altyapı yatırımları dışında, kamu kesiminin kalkınmada doğrudan yer almayı düşündüğü söylenemez.
Devam Edecek
